UMCS kończy z dyskryminacją płciową

Mniejsze zarobki, brak awansu, a wszystko przez płeć. Dyskryminacji płciowej ma zapobiec przyjęty w – wrześniu przez Senat UMCS Plan Równości Płci.

Plan Równości Płci stanowi zestaw działań, których celem jest promowanie równości płci poprzez zmiany instytucjonalne i kulturowe w organizacjach zajmujących się badaniami i innowacjami. Posiadanie Planu jest niezbędne dla uczestnictwa w konkursach programu Horyzont Europa, czyli unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji.

W październiku 2022 roku Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie dołączył do grona polskich instytucji posiadających Plan Równości Płci. Prace nad jego powstaniem rozpoczęły się pół roku wcześniej od zdiagnozowania sytuacji na uczelni. Wyniki okazały się zaskoczeniem – były lepsze niż można by się spodziewać. Wciąż jest jednak nad czym pracować.

Jak jest?

Zespół przygotowujący plan równości sprawdził jak wygląda równość płci na UMCSie. Badanie oparto o dane administracyjne oraz ankiety wśród osób związanych z uczelnią. Na poziomie uczelnianym w zarządzanie zaangażowane jest nieco więcej mężczyzn niż kobiet. Proporcja ta odwraca się jednak na poziomie poszczególnych wydziałów.

Zespół dostrzegł, że w komisjach operacyjnych, np. zajmujących się tworzeniem dokumentacji dotyczącej powołania nowych kierunków studiów, dominują kobiety. W komisjach decyzyjnych, dot. zatrudnienia czy oceny i awansu nauczycieli akademickich dominują mężczyźni. W ankietach zwracano uwagę na „przerzucanie” na kobiety spraw organizacyjnych. – Kobiety będące nauczycielami akademickimi są często dyskryminowane, są delegowane do nieodpłatnych zadań dodatkowych, podczas gdy mężczyźni są obdzielani ważnymi funkcjami i odpłatnymi zadaniami – wypowiedziała się jedna z ankietowanych osób.

UMCS kobietami stoi

Na wszystkich poziomach studiów większą grupę stanowiły kobiety. Podobnie wygląda to wśród osób aplikujących o pracę na UMCSie. Są jednak wydziały silnie „kobiece”, gdzie ponad 90% to studentki (Wydział Pedagogiczny czy Filologiczny). W opozycji stoją silnie „męskie” kierunki (wychowanie fizyczne oraz informatyka) – 90% studentów.

Pani adiunkt, Panie profesorze

Na przestrzeni ostatnich 7 lat kobiety doprowadziły do praktycznie równej obsady stanowisk adiunkta posiadającego stopień naukowy doktora habilitowanego i profesora uczelni. Jeszcze w 2013 roku wśród profesorów uczelni tylko 1/3 stanowiły kobiety. Dziś proporcje są praktycznie równe. Zgoła odmiennie sytuacja wygląda na stanowisku profesora, gdzie mężczyźni wciąż stanowią 65% kadry.

Zaobserwowano, że pracownicy w wieku 40–44 lata różnią się zajmowanym stanowiskiem. Kobiety z tytułem doktora habilitowanego są adiunktami, natomiast mężczyźni – profesorami uczelni.

Na papierze wygląda to zadowalająco. Odmienne sygnały płyną jednak z badań ankietowych. Kobiety wskazują, że trudniej im awansować. Co gorsza często obwiniają o to inne kobiety. – Kobiety często utrudniają awans i godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych innym kobietom – wskazuje jedna z ankietowanych osób.

Prawie równe płace

W zakresie płac nie dostrzeżono znaczących różnic w zarobkach. Trzeba jednak podkreślić, że statystycznie to mężczyźni zarabiają lepiej. Różnice płacowe w Polsce są jednak bardzo małe. W Polsce kobiety zarabiają średnio 5% mniej niż mężczyźni. W Niemczech wskaźnik ten wynosi ponad 18% (przy średniej unijnej na poziomie 13%¹)

Podobnie wygląda kwestia w zakresie publikowania prac naukowych. Tutaj wskazano, że nie ma znaczących różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami. Choć jest pewien wyjątek: wśród najlepiej punktowanych prac tylko co czwartą napisała kobieta. Przyczyny? Hipotezy są dwie: albo kobiety odpadają przez negatywne recenzje, albo „boją” się publikować w najwyżej punktowanych czasopismach Zdaniem autorów należałoby to dokładniej zbadać.

Tradycyjny model rodziny

Badacze dostrzegli, że na UMCSie to przede wszystkim kobiety wykorzystują urlop rodzicielski lub wychowawczy. Mężczyźni z takich rozwiązań nie korzystają. Można zatem przypuszczać, iż większość obowiązków związanych z wychowaniem potomstwa przejmują kobiety. Tym samym cierpi ich rozwój naukowy.

Łączeniu obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym mogą służyć np. elastyczne godziny pracy oraz możliwość rozłożenia godzin pracy. To UMCS już oferuje. Kobiety korzystają z takich form tylko dwukrotnie częściej niż mężczyźni.

Jak będzie?

W raporcie znalazło się kilkanaście rekomendacji co trzeba zrobić by zwiększyć równość płci. Jedna z rekomendacji dot. powołania zespołu ds. Równości płci oraz opracowania sposobu reagowania na ewentualną dyskryminację płciową. Zespół ma opracować szczegółowy raport dot. różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn zatrudnionych na UMCS-ie. Przeprowadzona zostanie diagnoza w zakresie najlepiej punktowanych publikacji i wdrożone działania mające doprowadzić do zwiększenia udziału kobiet w publikacji takich prac.

Uczelnia planuje także kampanie promocyjne i informacyjne, których celem będzie zachęcenie mężczyzn do studiowania na kierunkach sfeminizowanych oraz kobiet do wyboru kierunków zmaskulinizowanych.

1 dane Eurostat za 2020 rok.