Starosta na banerze, marszałek na ulotce. Jak kandydaci naginają kodeks wyborczy

Tuż przed wyborami nazwiska i twarze kandydatów na burmistrzów czy radnych masowo pojawiają się na ulotkach i banerach. Zapraszają na bezpłatne badania, kursy czy spotkania. – To nie jest kampaia wyborcza, ale akcja informacyjna – tłumaczą wszyscy zgodnie.

Marszałek na ulotce, bo to on zaprasza

Od początku roku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kraśniku przyjmuje wnioski o dofinansowanie na zakup sprzętu rehabilitacyjnego. Decyzje są dostarczane pocztą. Ale PCPR oprócz decyzji wysyła coś jeszcze – ulotkę. Do skorzystania z oferty Środowiskowego Domu Samopomocy, zachęcają marszałek województwa Jarosław Stawiarski (PiS) i starosta kraśnicki Pawel Kudrel (PiS). Obaj politycy kandydują w kwietniowych wyborach samorządowych. Stawiarski do Sejmiku Województwa, a Kudrel do kraśnickiej Rady Powiatu.

Rzecznik marszałka Remigiusz Małecki, nie widzi w tym niczego niewłaściwego. – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kraśniku od czerwca 2023 roku prowadzi ciągłą dystrybucję ulotek informacyjnych, różnymi kanałami. Ulotka ma charakter informacyjny i ma służyć mieszkańcom całego powiatu kraśnickiego – zapewnia.

Pytany o powód umieszczenia na ulotce zdjęcia Jarosława Stawiarskiego stwierdza, że PCPR powstało dzięki wsparciu i zaangażowaniu urzędu marszałkowskiego. A urząd zgodził się na takie wykorzystanie wizerunku marszałka.

Wyborczego kontekstu w ulotce nie widzi też Katarzyna Wójtowicz, dyrektorka PCPR w Kraśniku. – Dystrybuowana od września ulotka jest finansowana ze środków pozyskanych z UMWL – tak tłumaczy fakt umierszczenia na ulotce fotografii Stawiarskiego.

Starosta: To nie jest baner wyborczy

O to, by mieszkańcom opatrzyło się nazwisko i wizerunek zadabał też starostwa świdnicki. Łukasz Reszka (PiS) rozstawił w mieście 11 banerów, które do złudzenia przypominają banery wyborcze, ale nimi nie są. Jest duże zdjęcie i wyraźne nazwisko, a mniejszą czcionką „nowe godziny spotkań z mieszkańcami”.

Starosta przekonuje, że prowadzi wyłącznie akcję informacyjną. – Przez lata starosta spotykał się z mieszańcami tylko raz w tygodniu. Te godziny pracy były niewystarczające. Teraz można się ze mną spotkać dwa razy w tygodniu – tłumaczy Łukasz Reszka, który w nadchodzących wyborach startuje do Rady Powiatu w Świdniku.

Wnętrza pałacu tylko dla wybranych

Ubiegający się o reelekcję burmistrz Radzynia Podlaskiego materiały na swój profil w mediach społecznościowych nagrywa w różnych miejscach. Ale najbardziej Jerzy Rębek upodobał sobie Pałac Potockich. Nic dziwnego – to jedna z najwspanialszych rezydencji rokoko w Polsce, która w 2015 r. trafiła z rąk Skarbu Państwa do miasta. Niedawno zakończył się gruntowny remont zabytku (na jej cel miasto z UE otrzymało ponad 21,5 mln złotych dotacji), czym burmistrz Rębek lubi się chwalić.

– Pragę państwa poinformować, że podjąłem decyzję o kandydowaniu na urząd burmistrza miasta Radzyń Podlaski. Pragniemy wraz z moimi przyjaciółmi tworzyć dobro wspólne – ogłasza stojąc w jednej z kameralnych sal Pałacu Potockich na filmiku opublikowanym 15 lutego. Za sobą ma 15-osobową drużynę, która będzie walczyć o mandaty do Rady Miasta.

Zapytaliśmy radzyński magistrat, czy przestrzeń Pałacu została wynajęta na potrzeby kampanii wyborczej i jaki był koszt wynajmu. Ze odpowiedzi Roberta Targońskiego, sekretarza miasta, wynika, że zapisy umowy na dofinansowanie unijnego projektu dotyczącego remontu Pałacu Potockich nie pozwalają na czerpanie dochodu z wynajmu pałacowych wnętrz. Zapytaliśmy więc, czy każdy komitet wyborczy może nagrywać swoje spoty we wnętrzach pałacu. Okazuje się, że nie ma takiej możliwości.

– Na dzień dzisiejszy korzystanie z pomieszczeń nie jest możliwe z uwagi na przygotowania do otwarcia pałacu, które planowane jest na 17 marca 2024 r. – tłumaczy radzyński Urząd Miasta.

Kandydat zaprasza na kurs i do klubu

A teraz Biała Podlaska. Tamtejsza Stacja Pogotowania Ratunkowego na swojej stronie internetowej, ulotkach i banerach zaprasza na bezpłatne kursy pierwszej pomocy. A konkretnie zapraszają: Igor Dzikiewicz i Dariusz Litwiniuk. Obaj związani z PiS. Pierwszy to dyrektor Stacji Pogotowia Ratunkowego, drugi, kierownik filii Urzędu Marszałkowskiego oraz przewodniczący rady społecznej SPR. W wyborach startuje jeden i drugi. Dzikiewicz do Rady Miasta, a Litwiniuk do Rady Miasta, ale także na prezydenta Białej Podlaskiej (jego największym rywalem będzie inny Litwiniuk – Michał z Platformy Obywatelskiej, obecny prezydent).

Kandydat PiS zaprasza nie tylko na kursy pierwszej pomocy, ale także do Wirtualnego Klubu Seniora. To kolejna ulotka na której znajdziemy jego nazwisko (tym razem obok Artura Kozioła, dyrektora bialskiego szpitala). Wychodzi on z propozycją do seniorów na „te piękne lata życia”.

– Powstające Kluby Seniora i realizowane projekty aktywizują grupy seniorów. Te działania to nie tylko stworzenie spokojnej starości, ale jej ożywienie – stwierdza Litwiniuk. Czy naprawdę ulotka WKS musiała być ubarwiona podobizną kandydata na prezydenta? Chcieliśmy zapytać o to bohatera z ulotek, ale nie odbierał od nas telefonu.

To logo miasta, a nie prezydenta-kandydata

Zajrzyjmy do Lublina. Jak już pisaliśmy, 1 lutego ubiegający się o czwartą kadencję Krzysztof Żuk zarejestrował swój komitet o czym poinformował w mediach społecznościowych (Instagram). Na filmie z wizyty w KBW widać uśmiechniętego prezydenta, który składa podpis na dokumentach. Nagranie kończy się białą planszą z kolorowym logotypem miasta i hasłem „Lublin Miasto Inspiracji”. 

Zwróciła na to uwagę Fundacja Wolności, wydawca Jawnego Lublina, dopatrując się w tym wykorzystywania zasobów miasta do celów własnej kampanii wyborczej. FW wystąpiła do Ratusza o wyjaśnienia, a ten przyznał jej rację.

– Logo „Lublin. Miasto Inspiracji” jest opatentowanym znakiem graficznym, stosowanym w komunikacji marketingowej działań realizowanych i współrealizowanych przez Miasto Lublin. Informuję, że użycie logo wymaga konsultacji i zgody Urzędu Miasta Lublin – opowiedział Fundacji Wolności sekretarz miasta Andrzej Wojewódzki. Przyznał także, że do referatu ds. marketingu miasta nie wpłynęły ani wnioski Komitetu Wyborczego Wyborców Krzysztof Żuka, ani innych komitetów wyborczych dotyczące wyrażenia zgody na wykorzystywanie miejskiego logotypu w trwającej kampanii wyborczej.

– Użycie logo każdorazowo wymaga konsultacji z referatem ds. marketingu miasta. Wynika to z faktu stosowania go tylko w komunikacji projektów zgodnych ze strategią marki „Lublin. Miasto Inspiracji” – możemy przeczytać na stronie internetowej lubelskiego ratusza.

Andrzej Wojewódzki zaznaczył także, że KW Krzysztofa Żuka został pouczony o zasadach korzystania z logo miasta przez podmioty zewnętrzne. – Z wyjaśnień członków komitetu wynika, że logo zostało wykorzystane nieumyślnie, incydentalnie i przez omyłkę, a odpowiadający za komunikację członkowie komitetu dołożą wszelkich starań, aby taka sytuacja więcej się już nie powtórzyła – tłumaczy sekretarz.

Rzecznik marszałka e-maila śle

Wróćmy do marszałka Jarosława Stawiarskiego, a konkretnie jego rzecznika prasowego Remigiusza Małeckiego. 24 lutego Małecki rozesłał do mediów ze służbowego e-maila (@lubelskie.pl) zaproszenie na prezentację kandydatów PiS na burmistrza Kraśnika, Rady Miasta Kraśnik i Rady Powiatu.

Remigiusz Małecki tłumaczy, że wysyłając maila, „jak zawsze, kierował się kalendarzem wydarzeń z udziałem Pana Marszałka”, a w sztabie KW PiS nie pełni żadnej funkcji. Podkreśla też, iż w wysłanym mejlu było anonsowane również trzecie wydarzenie: zawody karate. W załączniku do e-maila było nawet zdjęcie adresowanego do Jarosława Stawiarskiego zaproszenia.

W nadchodzących wyborach o głosy będzie walczył nie tylko marszałek Stawiarski. Z listy KWW PiS startuje też rzecznik Małecki: do lubelskiej Rady Miasta (okręg 5, miejsce 7).

„Kampania informacyjna” tuż przed wyborami

Trakich przypadków nie brakuje w żadnej kampanii wyborczej. Przed wyborami parlamentarnymi zwracała na to uwagę Fundacja Odpowiedzialna Polityka. W raporcie z października 2023 r. czytamy: – Zasoby samorządów były wykorzystane przez kandydatów, którzy pełnili funkcje w urzędach samorządowych. W ramach oficjalnej kampanii informacyjnej danej jednostki samorządu prezentowały sylwetkę i hasło wyborcze danego kandydata. Kampanie informacyjne jednostek samorządu zbiegły się w czasie z okresem trwania kampanii wyborczej.

– W trwającej kampanii samorządowej jesteśmy świadkami wielu sytuacji mających znamiona nadużywania zasobów publicznych – szczególnie dotyczy to kampanii w mediach społecznościowych w którą nagminnie włączane są profile jednostek samorządy i spółki samorządowe – wskazuje Zofia Lutkiewicz z Fundacji Odpowiedzialna Polityka. Przypomina, że kampania wyborcza może być finansowana wyłącznie ze środków komitetu wyborczego, a katalog korzyści materialnych o charakterze niepieniężnym, które komitet może przyjąć, jest określony w kodeksie wyborczym i jest zamknięty.

W całej tej sytuacji są też plusy. – Najbardziej cieszy fakt, że przestaliśmy być obojętni – coraz częściej obywatele i obywatelki zwracają uwagę na przejawy nadużywania zasobów publicznych w kampanii samorządowej i niedochowanie równości szans wyborczych. Im więcej z nas będzie zgłaszało takie nadużycia, tym większa szansa, że politycy stwierdzą, że nie opłacają im się takie działania i tym większe będzie parcie do uregulowania tych kwestii w prawie – zaznacza Lutkiewicz.

Fundacja Wolności, wydawca Jawnego Lublin, bierze aktywny udział w monitoringu kampanii wyborczej w wyborach samorządowych. Monitoring jest finansowany przez German Marshall Fund w ramach konkursu dla lokalnych watchdogów „Engaging Central Europe”. Widzisz nieprawidłowości w kampanii wyborczej? Zgłoś je do nas e-mailem na adres [email protected]