Wojewódzka Rada (nie)Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego – część 1 (Felieton)

20 marca odbyło się posiedzenie Wojewódzkiej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, czyli wojewódzkiego zespołu koordynacyjnego w sprawach bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jako przedstawiciel organizacji społecznej jestem jej członkiem od kilku lat. Jesteście ciekawi jak poprawiamy bezpieczeństwo?

Punktualnie o 10 w budynku Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego zaczyna się posiedzenie. Chyba jako jedyny przyjechałem rowerem. Przed wejściem jakiś Pan przegania mnie, żebym nie przypinał się do ogrodzenia, tylko do stojaka. Stojak nie jest do niczego przymocowany, więc pozostawiam rower przy ogrodzeniu. Sala już prawie pełna. Czekamy już tylko na przedstawiciela Zarządu Województwa Lubelskiego. W skład rady wchodzą m,.in Dyrektor Wydziału Infrastruktury Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, Komendant Wojewódzki Policji w Lublinie, przedstawiciele Wojewódzkiej Inspekcji Transportu Drogowego, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Kuratora Oświaty, Państwowej Straży Pożarnej, Zarządu Dróg Wojewódzkich, Związku Gmin Lubelszczyzny, Polskiego Związku Motorowego, dyrektorzy Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego i ja. Krótko mówiąc specjaliści od bezpieczeństwa ruchu drogowego, sami eksperci. I ja.

Bezpieczeństwo na drogach się pogarsza – alarmuje policja

Rada rozpoczyna się od sprawdzenia obecności. Następnie o stanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym opowie przedstawiciel Komendy Wojewódzkiej. Po latach spadków w 2018 roku liczba wypadków wzrosła. Przelatują slajdy mówiące o ilości wypadków, ofiar. Dowiaduję się, że coraz więcej wypadków jest z udziałem motocyklistów i motorowerzystów. Szczególnie tych bez uprawnień do kierowania. Coraz więcej wypadków powodują Ukraińcy, szczególnie z powodu zaśnięcia. Może to przemęczenie? Tego się nie dowiemy. Opracowana jest już ulotka dla Ukraińców o przepisach i bezpieczeństwie na drodze. W ostatnim roku powstały też kolejne aktywne przejścia dla pieszych z prawidłowo wykonanym, kierunkowym doświetleniem. Pośród tych złych informacji te są pozytywne – cieszę się, że podejmowane są jakieś działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa.
Tendencja spadku bezpieczeństwa z 2018 roku ma kontynuację w 2019 roku. Nie jesteśmy wyjątkiem – jest to trend ogólnopolski. Czekam na informacje o przyczynach wypadków – bez tego przecież ciężko planować działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa. Niestety to już koniec prezentacji policji. Nie dowiem się do ilu wypadków z pieszymi dochodzi po zmroku, czy ile wypadków powodują pijani kierowcy. Dziwne – przecież to przeciwdziałaniu takich zjawisk poświęca się dużo czasów i środków. Non stop słychać o akcjach rozdawania kamizelek, o masowych kontrolach trzeźwości. Warto by dowiedzieć się na ile te działania są skuteczne. Dopytuje się o to te dane, jednak nie dostaję odpowiedzi. Gdy przypominam się o tym na końcu posiedzenia przedstawiciel policji stwierdza, że nie ma na to czasu, żeby szczegółowo omawiać 56 przyczyn wypadków, w podziale na powiaty i gminy. O to nie prosiłem. Czy policja nie widzi potrzeby prezentowania przyczyn wypadków? Przedstawiciel policji mówi, że może te dane przygotowywać, jeśli będzie taka wola Rady. Przedstawiciela Zarządu Województwa Lubelskiego stwierdza, że Rada nie widzi takiej potrzeby.

Rada nie potrzebuje statystyk

Ciało, które ma się zajmować bezpieczeństwem ruchu drogowego nie chce znać aktualnej sytuacji na drogach. Jak podejmować działania na rzecz bezpieczeństwa, jeśli nie wiemy co przyczynia się do wypadków? Warto wspomnieć, że Policja takie statystyki ma i nawet publikuje. O części powiedział zresztą w trakcie spotkania przedstawiciel policji. – Przede wszystkim Policja kieruje się zasadą adekwatności działań – stwierdził, po czym rzucił, że choć pijani powodują tylko 3% zdarzeń to wizją policji jest, żeby w ciągu roku skontrolować każdego kierowcę pod kątem trzeźwości. Zaraz po tym, dodał, że ok. 50% wypadków spowodowane jest nadmierną prędkością. Dlaczego więc policja kierując się adekwatnością działań nie kontroluje prędkości każdego kierowcy co najmniej 15 razy w ciągu roku? Tego pytania nie udało mi się zadać.
Po radzie zweryfikowałem dane z raportem Komendy Wojewódzkiej Policji* – osoby po alkoholu powodują 11% wypadków a 22% wypadków spowodowana jest nadmierną prędkością. Policja nie publikuje w swoim raporcie informacji o przyczynach wszystkich zdarzeń drogowych czy liczbie osób po alkoholu powodujących takie zdarzenia.

Co wynika ze statystyk?

Co wynika z policyjnych statystyk za 2018 rok? Przede wszystkim podkreślić należy, że przeanalizowano w nich głównie wypadki, czyli zdarzenia drogowe, w wyniku którego co najmniej jeden z uczestników ponosi śmierć lub uszczerbek na zdrowiu, którego leczenie trwa dłużej niż 7 dni. Nie uwzględniono, więc o wiele popularniejszych kolizji. Warto podkreślić, że na drogach dochodzi też do sytuacji niebezpiecznych, które nie są ani wypadkami ani kolizjami (np. kierowca hamuje na końcu przejścia, jednak nie potrąca pieszego) czy część kolizji nie jest zgłaszana. Ze statystyk lubelskiej policji* wynika, że 86% wszystkich wypadków powodują kierujący pojazdami (wykres 1), czyli osoby, które w większości wypadków muszą posiadać uprawnienia do kierowania pojazdami. W ogólnodostępnej bazie możemy sprawdzić więcej danych**. W wypadkach z udziałem pieszych kierujący pojazdami powodują 62% wypadków (wykres 2). Do wypadków z udziałem pieszych dochodzi w 88% na terenie zabudowanym (wykres 3). Do większości z nich dochodzi za dnia (wykres 4). Główne przyczyny wypadków podawane przez policję to ze strony kierujących: niedostosowanie prędkości, nieudzielenie pierwszeństwa przejazdu, nieudzielenie pierwszeństwa pieszemu, natomiast ze strony pieszych: nieostrożne wejścia na jezdnią przed pojazd (wykres 5). Dlaczego rada nie skupia się na realnych zagrożeniach i przyczynach wypadków? Ciężko odpowiedzieć.

W części drugiej opiszę drugą część posiedzenia, czyli jak Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego wydały pieniądze na poprawę bezpieczeństwa a na co planują je przeznaczyć w 2019 roku.

* – lubelska.policja.gov.pl/download/68/141548/Ocenarok18.pdf
** – sewik.pl