Udostępnij
Pandemia to nie tylko dodatkowe wydatki na środki bezpieczeństwa, czy pracownicy urzędów w kwarantannie. Samorządy w trakcie pandemii musiały ciąć wydatki, ale też niespodziewanie… oszczędzały. Fundacja Wolności przebadała kondycję 10 lubelskich samorządów w związku z COVID-19.
Dochody – mniejsze, ale niewiele
Wbrew pierwotnym obawom pandemia nie zdemolowała finansów samorządów. W dochodach podatkowych ogółem widać minimalne tąpnięcie. W porównaniu do 2019 roku tylko w 4 z 10 badanych gmin widać wzrost dochodów podatkowych. Dochody 2020 roku wahały się od 95 do 105% dochodów z 2019 roku. Są też pozycje, gdzie dochody wzrosły… choć nie oznacza to nic dobrego. Praktycznie we wszystkich gminach wzrosły dochody z usług świadczonych przez Domy Pomocy Społecznej – średnio aż o 31%. Co ciekawe nie wiązało się to z podobnym wzrostem wydatków na ten cel. Są też pozycje, które zaliczyły drastyczny spadek – to np. wpływy z usług w zakresie instytucji kultury fizycznej. Skoro obiekty były zamknięte to nie zarabiały.
Wydatki – dużo mniej na kulturę i promocję
Samorządy wskazały, że pomimo pandemii nie rezygnowały z inwestycji, choć te mogły się przez nią opóźnić. Co ciekawe 2 z 10 badanych gmin wskazało, że jeszcze nie wydało pieniędzy z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. W budżetach jednak widać cięcia wydatków. Jedne z największych na turystyce (tutaj wydano średnio 63% zaplanowanych środków) i promocji (średnio 68% planu). Niespodziewanie ograniczono też koszty obsługi długu publicznego. To było spowodowane obniżeniem stóp procentowych. Znaczne oszczędności poczyniono także w środkach na przeciwdziałanie alkoholizmu, choć wpływu na ten cel, pochodzące ze sprzedaży alkoholu – wzrosły. Oszczędności szukano też w wydatkach bieżących na oczyszczanie miast czy utrzymanie zieleni. Dostało się też organizacjom pozarządowym, których działalność jest finansowana z samorządowych dotacji. Widać tutaj znaczącą różnicę – w przypadku organizacji kulturalnych wydatki obcięto o średnio 38%, podczas gdy finansowanie organizacji sportowych obcięto… tylko o 3%!
Pandemia w większości gmin to także dodatkowe koszty. Większość wydatków dot. zakupu materiałów i usług związanych z zapobieganiom COIVD-19 (np. płyny dezynfekcyjne, maseczki) a w przypadku większych miast także koszty związane z przygotowaniem miejsc na kwarantannę. Jakie były dodatkowe koszty? Na podstawie udzielonych odpowiedzi trudno to jednoznacznie wskazać. Kwoty oscylowały pomiędzy dziesiątkami tysięcy złotych a kilkoma milionami.
Urzędy – praca zdalna i obcięte nagrody
Zmiany wywołane pandemią dotknęły także sfery funkcjonowania urzędów. Wszystkie badany urzędy przechodziły na pracę zdalną… a dokładniej hybrydową, gdzie część pracowników pracowała z domu a część z urzędu. Pozwoliło to utrzymać obsługę administracyjną przez urzędy. Najczęściej, bo aż czterokrotnie na pracę hybrydową przechodził Urząd Miasta Biała Podlaska. Na drugim biegunie znajdą się urzędy, które przeszły raz, ale prawie do dziś.
Z danych przekazanych przez urzędy, wynika, że liczba pracowników, którzy zachorowali na COVID-19 wahała się od 3 do 23%, natomiast liczba pracowników na kwarantannie wahała się od 8 do 55%. Najwyższe wyniki odnotowano w miastach grodzkich, przy czym w obu przypadkach najwyższe wartości odnotowano w Chełmie, zaś najmniejsze w Białej Podlaskiej. Tylko 3 gminy zdecydowały się pokryć koszty badania na COVID-19 dla pracowników. Były to wyłącznie miasta grodzkie: Chełm (badaniem objęto 70% kadry), Lublin (10%) i Zamość (55%). W liczbach bezwzględnych każdy z tych urzędów przebadał pomiędzy 133 a 154 osobami. Najtaniej badania zrealizowano w Zamościu (ok. 75zł), następnie Chełmie (ok. 130zł), najdrożej w Lublinie (143 zł). W Lublinie testy w kierunku COVID-19 dla pracowników wykonywane były w przypadku kontaktu pracownika z osobą zakażoną w ramach wykonywania obowiązków służbowych lub pojawienia się potwierdzonego przypadku zakażenia pracownika wykonującego na miejscu obowiązki służbowe. Pozwoliło to na wykluczenie ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa i zapewnienie ciągłości obsługi interesantów oraz ciągłości biegu spraw w poszczególnych
Na pochwałę zasługuje fakt, że włodarze w związku z pandemią podejmowali decyzje o obcięciu środków na nagrody dla urzędników. Jedynie w Chełmie nagrody w pandemicznym 2020 roku było wyższe niż w 2019 roku. Pandemia COVID-19 nie wpłynęła na zmianę liczby etatów w urzędach. We wszystkich liczba etatów w 2020 roku wynosiła pomiędzy 97% a 104% liczby etatów z roku 2019. Jedynie w mieście Zamość pandemię wykorzystano do podjęcia decyzji o redukcji etatów (z 213 do 190). Ta przeprowadzona była bardzo racjonalnie – związana była z przejściem na emeryturę pracowników czy nieprzedłużaniem umów zawartych na czas określony i nie uzupełnianiem tych etatów. To jednak zapewne wkrótce się zmieni, bo większość urzędów wskazuje, że posiada nieobsadzone stanowiska pracy.
Wszyscy pomagali poszkodowanym przedsiębiorcom
W zakresie pomocy przedsiębiorcom zdecydowana większość gmin wskazała na odroczenie i zwolnienie od podatku od nieruchomości. Jedynie Miasto Lublin nie zdecydowało się na zwolnienie przedsiębiorców z tego podatku. Ponadto powszechnie stosowano obniżenie czynszów czy zwolnienie z opłaty za koncesję na sprzedaż alkoholu. Na szerszy zakres wsparcia wskazały Chełm i Lublin. Chełm zaoferował przedsiębiorcom bonifikatę do 5 tys. zł na usługi komunalne świadczone przez MPEC i MPGK. Miasto Lublin obniżyło zaś opłaty za zajęcia pasa drogowego pod ogródki gastronomiczne do 1gr/m2 oraz zorganizowało kampanię wspierające m.in. sektor gastronomiczny (kampania zachęcała do zamawiania jedzenia na wynos).
Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych
Gminy z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych otrzymały pieniądze na inwestycje. Za pierwszym razem pieniądze dostali wszyscy. W kolejnych edycjach – wybrani. – W drugim oraz w trzecim rozdaniu Gmina Zamość złożyła łącznie sześć wniosków o dofinansowanie zadań inwestycyjnych w ramach środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych i nie otrzymała na żadne zadanie dofinansowania – usłyszeliśmy w urzędzie gminy Zamość. W podobnej sytuacji jest zresztą Lublin.
Z drugiej strony konkursowej karuzeli znalazł się Chełm. Pieniądze otrzymał w każdym rozdaniu. Na co? Za pierwsze 12 mln zł miasto dołożyło do przebudowy drogi krajowej nr 12, przebudowy i rozbudowy basenu przy Szkole Podstawowej nr 8 oraz na budowę Chełmskiego Centrum Aktywności Gospodarczej. Za kolejne 25 mln zł miasto ponownie dołożyło do remontu drogi krajowej nr 12, sfinansowało termomodernizację czterech szkól podstawowych, projekt wymiany oświetlenia ulicznego oraz sfinansowało wkład własny na budowę nowego PSZOKu. Za ostatnie 15 mln zł miasto sfinansowało wyposażenie miejskiego zakładu opieki zdrowotnej, przebudowę lokalnych dróg oraz termomodernizację i modernizację budynków użyteczności publicznej. Chełm należy do małego grona gmin, które nie tylko zainwestowały w drogi, ale także na działania, które w przyszłości pozwolą oszczędzić. Termomodernizacja pozwoli oszczędzić na kosztach ogrzewania, a modernizacja oświetlenia na kosztach prądu.
Więcej o wynikach badania Gmina w Pandemii można przeczytać na stronie projektu, który został zrealizowany dzięki wsparciu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach Programu „Fundusz pomocowy dla organizacji pozarządowych oraz inicjatyw obywatelskich 2020”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji.
Dodaj komentarz