Czy Anna Ryfka powinna utracić mandat? Ekspert nie ma wątpliwości

O sprawę wygaszenia mandatu Anny Ryfki spytaliśmy jednego z lepszych prawników w Polsce: Krzysztofa Izdebskiego. W latach 2019-2020 pojawiał się na prestiżowej liście TOP 50 prawników w Polsce.

Radna miasta Lublin Anna Ryfka zapłaciła za usługi miejskiej spółce (szerzej pisaliśmy o tym tutaj). Pojawiła się wątpliwość czy za takie działanie powinna utracić swój mandat? Tego domaga się Fundacja Wolności.

Sprawę dla Jawnego Lublina komentuje Krzysztof Izdebski – ekspert Fundacji im. Stefana Batorego, jeden z 50 najbardziej wpływowych prawników w latach 2019 i 2020 (wg Dziennika Gazeta Prawna). Autor publikacji z zakresu przejrzystości, technologii, administracji publicznej, korupcji oraz partycypacji społecznej.

Sprawa wydaje się dosyć jasna – mimo pewnych wątpliwości interpretacyjnych dotyczących pojęcia mienia gminnego – radna powinna utracić mandat. Jak zauważył WSA w w Gdańsku (wyrok III SA/GD 937/16) „Sąd podkreśla, że zakaz prowadzenia przez radnego działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, ma charakter bezwzględny i nie pozwala na miarkowanie jego intensywności czy też zasadności. W ocenie Sądu istotne pozostaje ratio legis art. 24f ust. 1 cyt. ustawy (przyp. red. o samorządzie gminnym). Z jednej strony, zakaz ten ma charakter antykorupcyjny i służy wyeliminowaniu sytuacji, gdy radny przez wykorzystywanie swojej funkcji uzyskiwałby nieuprawnione korzyści dla siebie lub bliskich.

Z drugiej strony, przepis ten pełni istotną rolę w kształtowaniu pożądanej postawy społecznej, w której służba dla lokalnej społeczności samorządowej powinna być pozbawiona niebezpieczeństwa faworyzowania interesu indywidualnego, prywatnego w sytuacji, gdy z pierwszeństwa powinien korzystać interes ogółu. Art. 24f ust. 1 cyt. ustawy powinien w związku z tym sprzyjać kształtowaniu standardu rzetelnego i uczciwego wykonywania obowiązków radnego. Z tego względu wszelkie wątpliwości związane z jego interpretacją, czy też z wykładnią art. 43 cyt. ustawy nie powinny prowadzić do obejścia powyżej wskazanych celów i do działalności niezgodnej ze standardami wykonywania mandatu radnego.„

W pełni podzielam takie stanowisko i zawieranie umów ze spółką należącą w jakieś części do samorządu nie może być traktowane jako dopuszczalne obejście art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Mówiąc wprost: radni nie mogą zawierać umów ze spółkami komunalnymi.

Czy radni powinni zagłosować w obronie swojej koleżanki? Radni są wolni w wykonywaniu swoich funkcji, a więc nie można czynić im – z prawnego punku widzenia – zarzutu głosowania niejako wbrew faktom. Radni mogą zagłosować przeciw wygaszeniu mandatu radnej, nawet jeśli fakty przesądzają, że powinni ten mandat wygasić. Należy jednak uznać, że jest to działanie wątpliwe etycznie i powinno zostać poddane ocenie pod kątem „odpowiedzialności politycznej”, czyli przy najbliższych wyborach.