Dwa brzegi – dwa festiwale, czyli Olbrychski w Kazimierzu Dolnym, a Klynstra w Janowcu

Na odbywający się tym roku po raz 18. w Kazimierzu Dolnym festiwal filmowy Dwa Brzegi marszałek Jarosław Stawiarski pieniędzy nie dał, zamiast tego podległe mu instytucje kultury zorganizowały po drugiej stronie Wisły własny festiwal filmowy. W programie m.in. przegląd produkcji z Wytwórni Filmów Oświatowych, które będą wyświetlane w stodole.

Festiwal Filmu i Sztuki Dwa Brzegi to ugruntowana marka i obok Kazimiernikejszyn „towar eksportowy” Kazimierza Dolnego. To w dużej mierze dzięki temu festiwalowi i zaangażowaniu całego sztabu ludzi z Grażyną Torbicką na czele Kazimierz Dolny przełomie lipca i sierpnia od lat staje się polską stolicą kina.

Mało, coraz mniej, nic

Dwa Brzegi przez lata były dotowane przez samorząd województwa lubelskiego. Za zarządu PO-PSL dofinansowanie dochodziło nawet do 400 tys. zł, ale odkąd marszałkiem jest Jarosław Stawiarski finansowanie topniało – stopniowo, ale konsekwentnie. Jeszcze w 2019, czyli pierwszym roku urzędowania, było to 250 tys. zł. Rok później – 100 tys. zł i tyle samo w 2021 r. W 2022 marszałek dał już tylko 80 tys. zł i właśnie ze względu m.in. na niską dotację festiwal mógł się nie odbyć. Ostatecznie udało się wydarzenie zrealizować, choć z dużo skromniejszym programem. W 2023 r. dotacja była jeszcze mniejsza – 50 tys. – zł, ale nie było to ostatnie słowo Stawiarskiego, bo teraz całkowicie zakręcił kurek z kasą i festiwalowi, który jest od lat marką Kazimierza Dolnego, nie dał nic.

– Były starania o fundusze, ale dostaliśmy odmowę od marszałka województwa lubelskiego – mówi Patryk Stanisz, dyrektor festiwalu Dwa Brzegi.

Filmowo także w Janowcu, ale pod innym szyldem

Ale zarzutu, że Stawiarski przestał być wrażliwy na sztukę filmową czynić nie można, bo podległe mu instytucje kultury – Muzeum Nadwiślańskie – oddział Zamek w Janowcu oraz Centrum Spotkania Kultur, organizują własny festiwal filmowy: odbędzie się 2 i 4 sierpnia na zamku w Janowcu pod nazwą Na Drugim Brzegu.

Pod koniec czerwca na profilu Facebook „Zamek w Janowcu – oddział Muzeum Nadwiślańskiego” pojawiła się inna: „Festiwal Dwa Brzegi w tym roku przez Dwa Dni będzie odbywał się w janowieckim Zamku”. Co zatem się stało, że kilka dni później postanowiono zorganizować imprezę pod inną nazwą?

– To proszę stowarzyszenia Dwa Brzegi zapytać, dlaczego od wielu lat nie robią niczego w Janowcu? – odpowiada pytaniem na pytanie Marzena Brzezicka, szefowa zamku w Janowcu.

Zapytaliśmy. – Przez kilka ostatnich lat, ze względu na trudną sytuację finansową, duże problemy logistyczne, oferta festiwalu po stronie Janowca ograniczała się do wydarzeń towarzyszących organizowanych przez lokalnych animatorów. Nie inaczej jest i w tym roku, ponieważ propozycja współpracy ze strony Dyrekcji Muzeum w Janowcu pojawiła się zbyt późno już po zamknięciu programu. Dodam, że ograniczona oferta festiwalu po janowieckiej stronie spowodowana jest też brakiem wsparcia finansowego ze strony gminy Janowiec – tłumaczy Andrzej Łyszczarz, prezes Stowarzyszenia Dwa Brzegi.

Festiwal w Janowcu – impreza zewnętrzna czy część Dwóch Brzegów?

W opisie wydarzenia możemy przeczytać, że festiwal Na Drugim Brzegu to „oficjalna impreza partnerska Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi”. I faktycznie logo Muzeum Nadwiślańskiego pojawia się na plakatach Dwóch Brzegów w sekcji „partnerzy”. Logo lubelskie.pl samorządu województwo lubelskie już tam nie widnieje, jest natomiast na plakacie janowieckiej imprezy.

Marzena Brzezicka zapowiadając w mediach społecznościowych festiwal mówi, że jest on wydarzeniem towarzyszącym w ramach Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi. – Dwa Brzegi mają wiele imprez towarzyszących i w tym m.in. jest nasza impreza. Organizujemy wydarzenie w ramach działalności podmiotowej i jeśli jest możliwość porozumienia z Dwoma Brzegami, że mogą potraktować to jako wydarzenie partnerskie i towarzyszące, to dlaczego mamy tego nie zrobić – mówi Brzezicka Jawnemu Lublinowi.

Pytana, na czym dokładnie to partnerstwo polega stwierdza: – Oni (Stowarzyszenie Dwa Brzegi – red.) traktują je jako wydarzenie towarzyszące, czyli spełniamy ich zakres działań statutowych, czyli promujemy film, sztukę, kulturę – odpowiada Brzezicka.

Ale już Marek Krakowski, dyrektor Centrum Spotkania Kultur – drugiego z marszałkowskich organizatorów festiwalu Na Drugim Brzegu – twierdzi, że impreza w Janowcu nie jest tylko imprezą towarzyszącą, ale jego częścią. – To co się dzieje w Janowcu jest elementem programowym Dwóch Brzegów. Stowarzyszenie Dwa Brzegi dostało w tym roku mało pieniędzy i dogadali się w ramach porozumienia z muzeum w Janowcu, że te elementy, które zrobi Janowiec będą częścią całości programu Dwa Brzegi. Po to, by uboższy program został dopełniony przez program festiwalu w Janowcu – wyjaśnia Krakowski. 

– To chyba jakieś nadużycie, bo to jest impreza zewnętrzna organizowana przez Muzeum Nadwiślańskie oddział Zamek w Janowcu – uważa Patryk Stanisz.

Dodajmy, że obie imprezy mają odrębne plakaty, innych organizatorów, patronów, partnerów, sponsorów i patronów medialnych. Poza tym, czy faktycznie, jak mówi dyrektor CSK, program Dwóch Brzegów jest aż tak ubogi, by miał szukać ratunku akurat w festiwalu po drugiej stronie Wisły? Szybki rzut oka na program wystarczy, by stwierdzić, że na 9 dni festiwalu Dwa Brzegi (27.07-4.08) składa się wiele wydarzeń pogrupowanych w kilka sekcji: filmy najnowsze, filmy muzyczne, retrospektywy, konkurs filmów krótkometrażowych, spotkania z twórcami (m.in. Daniel Olbrychski, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Kinga Dębska) i koncerty. W programie Dwóch Brzegów festiwal w Janowcu znalazł się w sekcji „Spotkania i wydarzenia” i jest jednym spośród prawie 30 wydarzeń organizowanych przez partnerów imprezy.  

Marzena Brzezicka zaprasza na festiwal filmowy Na Drugim Brzegu w Janowcu

Dyrektor Osterwy i „żołnierz wyklęty”

Gwiazdami filmowego wydarzenia w Janowcu będą aktorzy kojarzeni z telewizją za czasów PiS. Zaplanowano m.in. spotkanie z Redbadem Klynstrą, dyrektorem Teatru Osterwy, ale też reżyserem, aktorem teatralnym i telewizyjnym znanym m.in. z serialu „Ojciec Mateusz”. Pojawi się także jego żona aktorka Emilia Komarnicka i aktor Marcin Kwaśny, znany z filmu „Wyklęty”. Poza tym odbędzie się projekcja filmu „Treny” w reżyserii Damiana Bieńka, zobaczymy filmy z komentarzami na żywo w ramach obchodów 75-lecia Wytwórni Filmów Oświatowych, a trio fortepianowe i rodzinny kwartet zagrają kameralne wersje filmowych standardów.

Całą imprezę poprowadzi związany przez lata z TVP Krzysztof Ziemiec, który odszedł z niej po utracie w kraju władzy przez PiS. Zamek w Janowcu, ze względu na plany marszałka, co do tego obiektu, ostatnimi czasy łączony jest z winem więc i tego akcentu – w postaci degustacji – również nie zabraknie.

Od jednej z osób zaangażowanych w festiwal Dwa Brzegi słyszymy, że gdyby to od nich zależało, to program wydarzenia w Janowcu byłby inny. – To jest partnerstwo, więc w program nie ingerujemy – mówi nam.

Na zdjęciu: Marzena Brzezicka, z-ca dyrektora ds. Zamku w Janowcu organizuje w Janowcu festiwal filmowy Na Drugim Brzegu