Budowa boisk sportowych rozwiąże problem alkoholizmu?

W tegorocznym budżecie prezydent zaplanował sfinansowanie dwóch boisk sportowych ze środków tzw. funduszu korkowego. Tworzy się go z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu a środki mają służyć profilaktyce i rozwiązywaniu problemów alkoholowych. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych stoi na stanowisko, że tych pieniędzy nie można wydatkować na budowę infrastruktury sportowej.

Chodzi o sfinansowaniu dwóch zaległych projektów z budżetu obywatelskiego. „Boisko Wysokich Lotów” (V edycja) oraz „Profesjonalne boisko do piłki koszykowej na Węglinie Południowym dostępne dla wszystkich ” (VI edycja). Powinny zostać zrealizowane odpowiednio w 2019 i 2020 roku.

– Elementem najistotniejszym doboru zadań realizowanych w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych zgodnie z. art. 182 ww. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119) jest bezpośredni związek finansowanych zadań z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych a budowa boisk nie jest w żaden sposób związana z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych – przekazała nam Barbara Olszowska z Działu Programów Lokalnych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Jak przypomina, na brak zrozumienia istoty finansowania zadań z gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych zwraca uwagę w wystąpieniu pokontrolnym Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu (LPO – 4101-20-02/2012 P/12/165).

W tamtej kontroli NIK wskazał, że katalog zadań realizowanych w postaci gminnego programu, określony w art. 41 ustawy o wychowaniu w trzeźwości ma charakter otwarty, ale „nie można w ramach ww. ustawy finansować ze środków z opłat za wydane zezwolenia zadań będących zadaniami własnymi Gminy w zakresie m.in. oświaty, sportu, ochrony środowiska i przyrody. Działalność m.in. sportowa, wyposażenie klubów sportowych, budowa placów zabaw dla dzieci, boisk sportowych, a nawet szczytna akcja sprzątania ważnych przyrodniczo stawów – godowisk chronionych gatunków płazów i lęgowisk ptaków ma inne, niż profilaktyka alkoholowa źródło finansowania”.

NIK podkreślił, że opłaty za korzystanie z wydanych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych mogą być wydatkowane wyłącznie na realizację zadań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii, sprecyzowanych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i gminnym programie przeciwdziałania narkomanii.

Według NIK błędne wydatkowanie środków z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych jest najczęstszą formą nieprawidłowości występującą w 50 % skontrolowanych gmin, jednym z wymienionych obszarów jest finansowanie lub dofinasowanie budowy obiektów sportowych i rekreacyjnych oraz działalności podmiotów zajmujących się kulturą fizyczną.

Budowa infrastruktury sportowej ze środków Gminnego Programu jest niezgodna z ustawą

Zatem, jak wynika ze stanowiska PARPA, finansowanie wydatków na boiska i infrastrukturę sportową, ze środków gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych jest niezgodne z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Agencja przypomina, że środki na infrastrukturę sportową zostały zabezpieczone w ramach Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów, który jest funduszem celowym, a jego źródłem są dochody z opłat za reklamę napojów alkoholowych. Dysponentem Funduszu jest minister właściwy do spraw kultury fizycznej. Zgodnie z art. 133 ust 4 ww. ustawy. „Środki Funduszu przeznacza się na dofinansowanie zajęć sportowych dla uczniów, prowadzonych przez kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia oraz inne organizacje pozarządowe, które w ramach swojej statutowej działalności realizują zadania z zakresu upowszechniania kultury fizycznej wśród dzieci i młodzieży, a także organizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego”.

Urząd Miasta Lublin: co nie jest zakazane, jest dozwolone

Lubelski urząd miasta zdaje się bagatelizować stanowisko państwowej agencji.

– Rekomendacje Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, nie mają charakteru wiążącego i nie powinny stanowić ograniczenia dla kreowania przez Radę Miasta wizji realizowania polityki rozwiązywania problemów alkoholowych w ramach uchwalonego Programu z uwzględnieniem lokalnych potrzeb, idei profilaktyki i otwartego katalogu zadań określonych w ustawie – uważa Jerzy Kuś, Dyrektor Wydziału Zdrowia i Profilaktyki Urzędu Miasta Lublin. Powołuje się przy tym na orzecznictwo sądów administracyjnych – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 16 maja 2014 r., III SA/Gl 561/14 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 16 lutego 2016 r. III SA/Lu 914/15.

– Zgodnie z zapisami uchwały nr 1069/XXXIV/2021 Rady Miasta Lublin z dnia 16 grudnia 2021 r. wśród zadań realizowanych w ramach GPPiRPA jest wspomaganie działalności różnorodnych podmiotów prowadzących działalność w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych. Jednym z działań w ramach tego zadania jest zwiększenie dostępności do zajęć informacyjno-edukacyjnych połączonych z rozwojem fizycznym dzieci i młodzieży poprzez wspomaganie modernizacji i doposażenia infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Realizacja zadania jest zgodna z celem głównym GPPiRPA, którym jest zapobieganie powstawaniu problemów alkoholowych i ograniczanie związanych z nimi szkód zdrowotnych i społecznych oraz z jego celami szczegółowymi, wśród których jest m.in. zapewnienie dostępu do oferty profilaktycznej sprzyjającej ograniczaniu czynników ryzyka mających wpływ na powstawanie i występowanie problemów alkoholowych – wyjaśnia dyrektor Kuś.

Dyrektor przypomina przy tym, że ujęte w uchwale budżetowej na 2022 r. zadania realizowane w ramach GPPiRPA będą finansowane nie tylko z opłat za wydane zezwolenia i korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, ale również z części opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych w obrocie hurtowym. Według założeń ustawodawcy środki te w części w jakiej stanowią dochód gminy, przeznaczone są na działania mające na celu realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu. W pierwszej kolejności powinny być przeznaczone na zadania, o których mowa w art. 41 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a w dalszej kolejności mogą być przeznaczone na zadania nieujęte do tej pory w gminnych programach profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, przy czym zadania te muszą mieć związek z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom spożywania alkoholu.

Art. 41 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi mówi, że działania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych obejmują m.in. prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych. Katalog zadań gminy określony w tym przepisie nie jest zbiorem zamkniętym. Oznacza to, że mogą istnieć również inne zadania, które można uznać za związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych. Jednocześnie żaden przepis ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie wprowadza ograniczenia w finansowaniu inwestycji tj. budowy boisk oraz remontów obiektów sportowych.

Budowa boisk wpisana w Gminny Program Profilaktyki

Fundacja Wolności zwróciła się do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie o wyjaśnienie tej sprawy. – Ogólnie można przyjąć, że wspomniane zadania, po ujęciu ich w GPPiRPA, mogą być finansowane ze środków „alkoholowych”, albowiem – zgodnie z przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi – do zadań własnych gmin należy prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych, a zadania te obejmują m. in. prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych – odpowiedział Jacek Grządka, Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie.

W Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2022 wśród celów znalazło się działanie dot. „Zwiększenie dostępności do zajęć informacyjno-edukacyjnych połączonych z rozwojem fizycznym dzieci i młodzieży poprzez wspomaganie modernizacji i doposażenia infrastruktury sportowo – rekreacyjnej.” Wskaźnikiem jego realizacji ma być liczba zmodernizowanych/doposażonych obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz prowadzonych zajęć informacyjno-edukacyjnych.

Budżet programu na ten rok wynosi 9,34 mln zł. Z tego 929 tys. zł przeznaczono na wydatki majątkowe.