Bon senioralny. Kto dostanie 2150 zł miesięcznie?

Jeszcze w tym roku rząd ma zamiar przyjąć ustawę o bonie senioralnym. To nowe świadczenie na zapewnienie opieki seniorom.

Dziś, gdy ktoś zajmuje się osobą – np. matką lub ojcem – w wieku 75 plus, może starać się o zasiłek pielęgnacyjny. Wynosi 215 zł miesięcznie. „Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji” – można przeczytać na rządowych stronach

Jest jeszcze zasiłek opiekuńczy. Jest wyższy, bo wynosi 620 zł, ale procedura jego przyznawania jest bardziej skomplikowana i czasochłonna. Po pierwsze musi to dotyczyć seniora choregom, niepełnosprawnego, który nie jest w stanie egzystować bez pomocy. Po drugie, osoba która się zajmuje taką osobą, musi z seniorem mieszkać i nie może pracować.

Te wspomniane 620 złotych to nadal niedużo, ale ma się to zmienić.

Ustawa w tym roku

Jeszcze w tym roku rząd ma zamiar przyjąć ustawę o bonie senioralnym. Z planu legislacyjnego Rady Ministrów wynika, że może do tego dojść w tym kwartale.

– Zorganizujemy najlepszą opiekę nad seniorami w Europie. To jest bardzo wielowymiarowy projekt. Jego centrum będzie bon senioralny, to jest kapitalna idea – mówił w swoim expose w Sejmie Donald Tusk, a Kancelaria Premiera oficjalnie podtrzymuje zapewnienia, które padły na sali sejmowej.

„Wprowadzenie ustawy o bonie senioralnym (…)jest odpowiedzią polityki publicznej na wyzwania związane z godzeniem obowiązków wynikających z pracy i zapewnieniem wsparcia odpowiadającego potrzebom osób w wieku 75 lat lub więcej przez rodzinę” – czytamy w opisie projektu ustawy.

Jego autorzy podkreślają, że konieczność opieki nad bliskimi seniorami niejednokrotnie wiąże się z ograniczeniem aktywności zawodowej lub z ponoszeniem znaczących kosztów. Do tego trzeba dodać jeszcze jeden problem – brakuje w Polsce profesjonalnie przygotowanych osób do opieki nad osobami starszymi.

„Prognozy demograficzne, wskazujące na dynamiczny wzrost liczby osób starszych w Polsce w najbliższych dziesięcioleciach, stwarzają nowe wyzwania dla polityk publicznych w tym w obszarze zabezpieczenia społecznego” – to kolejny wymieniany w opisie projektu problem.

U siebie w domu

Idea bonu jest taka, że państwo przeznaczy na opiekę nad seniorami znaczne pieniądze, a rodzina osoby starszej nie będzie w takim razie musiała rezygnować z pracy zawodowej.

Projekt ustawy zakłada, że osoba w wieku 75 lat lub więcej będzie miała możliwość z korzystania z większego niż obecnie zakresu zadań społecznych. Ma to być podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych, pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną oraz zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Jednym słowem: bon ma umożliwić skorzystanie z usług niemedyczny, dzięki którym senior otrzyma wsparcie w codziennych czynnościach. Przy czym, co wyraźnie zaznaczono, „usługi będą świadczone w miejscu zamieszkania osoby starszej”.

Jakie pieniądze

Zgodnie z rządowym pomysłem, po bon może sięgnąć osoba pracująca, która musi opiekować się seniorem, ale będą także obowiązywały granice finansowe. Starający się o świadczenie nie będzie mógł zarabiać więcej niż trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, lub dwukrotności jeżeli mówimy o jednoosobowym gospodarstwie domowym (bez np. dzieci). Jeżeli przełożyć te wskaźniki na obecne stawki, to oznacza, że granicą finansową jest aż 12 900 zł miesięcznie brutto.

„Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez zstępnego osoby w wieku 75 lat lub więcej do gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby w wieku 75 lat lub więcej. Projekt ustawy przewiduje, że wniosek w postaci elektronicznej będzie składany za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Elementem wniosku będzie kwestionariusz pozwalający na ocenę poziomu niezaspokojonych potrzeb, która będzie podstawą dla gminy do określenia rodzaju i intensywności wsparcia. Załącznikiem do wniosku będzie zgoda osoby w wieku 75 lat lub więcej na złożenie wniosku przez zstępnego. Gmina będzie mogła przeprowadzić weryfikację złożonego wniosku w środowisku osoby na rzecz której został on złożony, w celu potwierdzenia informacji dotyczącej zakresu jej niezaspokojonych potrzeb” – wyjaśnia Kancelaria Premiera.

Ale do rzeczy, na jakie wsparcie można będzie liczyć? Wysokość bonu senioralnego ma wynieść aż 2 150 zł. Nie będzie to jednak żywa gotówka. Państwo pieniądze przekaże np. instytucji „wynajętej” do opieki nad osobą starszą. A tę instytucję lub firmę wybierze gmina. „Takie podejście poszerza gminie zakres podmiotów, które mogą realizować usługi w ramach bonu senioralnego, nie ograniczając go przede wszystkim do ośrodków pomocy społecznej czy centrów usług społecznych, które zostały przekształcone z ośrodka pomocy społecznej” – zaznaczają autorzy projektu.

Określono już wymaganie stawiane osobom, które mają realizować ten program i bezpośrednio zajmować się starszymi.

Trzeba będzie mieć wykształcenie co najmniej średnie, średnie branżowe, zasadnicze branżowe lub zasadnicze zawodowe. Nie można będzie być członkiem rodziny osoby, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego. Opiekun musi także ukończyć szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

I jeszcze jedno. Mimo że odpowiednia ustawa może zostać szybko przyjęta, to jednak na uruchomienie programu będzie trzeba poczekać – do 1 stycznia 2026 roku. Pieniądze na jego realizację będą pochodzić z Krajowego Planu Odbudowy.

Artykuł powstał w ramach projektu „Samorząd w rękach Seniorów”, dofinansowanego ze środków Programu Wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021–2025, edycja 2024